Аммаҕа үөрэх хаачыстыбатын үрдэтиигэ илин эҥээр Амма, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан, Чурапчы, Таатта, Томпо, Уус Маайа улуустара I форумҥа муһуннулар. Икки күннээх тэрээһиҥҥэ үөрэх үлэһиттэрэ бастыҥ уопуттарын билиһиннэрэллэр, былаһааккаларынан арахсан аһаҕас кэпсэтиигэ кытталлар.
Юрий Шишигин, Амма улууһун үөрэҕин салалтатын салайааччыта: “Ил Дархан дьаһалынан үөрэх миниистирэ Ирина Павловна Любимова маннык форуму уокуруктарынан ыытарга этии киллэрбитэ. Ол ыҥырыыны ылынан хас биирдии улууска, оскуолаҕа үөрэх хаачыстыбата үрдүүрүгэр анаммыт тэрээһини Аммаҕа ыыта сылдьабыт. Үлэ бэрт интэриэһинэйдик, көхтөөхтүк бара турар. Бу барыта Сахабыт сирэ Арассыыйа үрдүнэн 15 бастыҥ эрэгийиэннэр истэригэр киирэригэр анаан үлэни күүһүрдэргэ туһаайыллар. Үөрэх таһымын үрдэтэргэ анаммыт бырайыактары иһиттибит, сиэксийэлэринэн үлэлээтибит. Хас биирдии кыттааччы үөрэтиигэ, иитиигэ тус бэйэтигэр туох эмэ саҥаны, туһалааҕы билэн, көрөн, истэн эбинэн барыаҕа диэн эрэнэбит. Маннык тэрээһин быйылгынан эрэ муҥурдаммакка сыл аайы салҕанан барарыгар баҕалаахпыт. Илин эҥээрдэр промышленность, оҥорон таһаарыы суох, кыра үптээх да буолларбыт былыр-былыргыттан дириҥ устуоруйалаах, үөрэх эйгэтигэр урут-уруккуттан үрдүк көрдөрүүлээх улуустар этибит, онон үөрэхтээһин салгыы сайда турарыгар үлэлиэхпит-хамсыахпыт”.
Любовь Прокопьева, Чурапчытааҕы үөрэх салалтатын хонтуруоллуур кэтээн көрөр салаатын салайааччыта: “Оскуолаларбытын барытын хабаммыт учууталларбыт, улуустааҕы методическай холбоһуктар салайааччылара уонна үөрэх салалтатыттан дэлэгээссийэ буолан хомуллан кэллибит. Кэллиэгиэрбит эппиттэрин курдук, илин эҥээргэ кыһалҕабыт барыбытыгар биир. Судаарыстыбаннай түмүктүүр аттестацияҕа сүрүн күүспүтүн уурабыт. Оскуолаларбытын, учууталларбытын барыларын түмэммит былааннаах, ситимнээх үлэни ыытабыт. Билигин каникул кэмигэр сааскы оскуолалар ыытылла тураллар, преподавателлэри, учууталлары ыҥыран оҕолору үөрэттэрэ сылдьабыт. Улууспутугар 25 оскуола, ол иһигэр гимназия, 5 оскуола-сад баар. Нуучча литературатыгар икки оҕобут 100, химияҕа 99, нуучча тылгар 98 бааллаах оҕолор бааллар. Маны таһынан үөрэнээччилэрбит информатика, математика, омук тылларыгар үрдүк бааллары ылаллар. Агротехнологическай хайысхалаах 7 оскуолалаахпыт. Сылаҥ, Дириҥ оскуолаларыгар биология, химия предметтэригэр үрдүк көрдөрүүлээхтэр. Үөрэх хаачыстыбата үрдүүрүгэр оҕо кыратыттан идэтин таба талара, биридэмиэттэригэр эрдэттэн дьарыктанан барара, маныаха учуутал көмөтүнэн эксээмэнин ситиһиилээхтик туттарара ордук улахан суолталаахтар”.
Гаврил Тимофеев, Уус Алдан үөрэҕин салалтатын салайааччыта: “Улууспутугар 33 оскуола, 29 оҕо сада 5 эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэрэ бааллар. Биһиги улуус биир уратыбытынан аҕыйах ахсааннаах оҕолордоох саамай элбэх оскуолалардаахпыт, маны тэҥэ 12 интэринээппитин тутан олоробут. Оскуолаларбыт бары ийэ тылларынан сайдаллара, сахалыы эйгэбитин тутан олорорбут эмиэ биир уратыбыт буолар. Мунньах, тэрээһин барыта ийэ тылбытынан барар. Сахалыы эйгэбит баар буоларыгар уһуйаантан саҕалаан олоҥхонон иитэбит. Ол курдук Баатаҕай, Бэйдиҥэ, Түүлээх уһуйааннара, Баатаҕай, Кэптэни, Лөгөй курдук оскуолалар олоҥхоҕо ордук күүскэ анаан үлэлииллэр. Саха буоларбытын, төрүт үгэстэрбитин, дьарыктарбытын өрө тутан иитии улуус, нэһилиэктэр дьаһалталарын, култуура, үөрэх салалталарын, үөрэх тэрилтэлэрин, улуустааҕы Олоҥхо ассоциацията анаан ыытар бэлиитикэбит буолар. 1994 сылтан үлэлиир Мүрүтээҕи “Уолан” гимназията биир иннибитигэр уктар оскуолабыт буолар. Манна 5 кылаастан саҕалаан билигин 220 уол үөрэнэр. Манна үөрэммиттэр өрөспүүбүлүкэ, бырабыыталыстыба, министиэристибэ таһымыгар тиийэ үлэлии сылдьалларынан киэн туттабыт. ОДьКХ миниистирэ Вячеслав Емельянов, тыа хааайыстыбатын министиэристибэтин бастакы солбуйааччыта Петр Попов курдук салайар элбэх дьоннордоохпут. Үгүс уолаттар төрөөбүт улуустарыгар төннөн кэлэн улуус дьаһалтатыгар салалталарга үлэлии-хамсыы сылдьалар. Мин эмиэ “Уолан” гимназиятын бүтэрбитим, үөрэх салаатын салайа сылдьабын. Икки күннээх улахан тэрээһин илин эҥээргэ үөрэх сайдыытыгар тирэх буолуо диэн эрэнэбин.”
Алтана Артемьева
